سقف یکی از مهم ترین قسمت های ساختمان است که به رش های مختلف اجرا می شود اما نوع سقف را چگونه تعیین می کنیم؟ اقتصادی ترین سقف کدام است؟ انواع سقف برای دهانه های بزرگ را می شناسید؟
در این مقاله جامع به تمامی سوالات شما در مورد انواع سقف در ساختمان جواب خواهیم داد. اگر پس از مطالعه این مقاله سوالتتان بی پاسخ ماند حتما در کامنت های همین مقاله سوالتان را مطرح کنید و جواب درست دریافت کنید.
فهرست مطالب:
- تقسیم بندی انواع سقف سازه ای
- انواع سقف و هرکدام چه ویژگی‌هایی دارند؟
- مقایسه انواع سقف رایج در ساختمان
- چه سقفی برای دهانه‌های بزرگ مناسب‌تر است؟
تقسیم بندی انواع سقف از نظر رفتار لرزه ای
- سقف صلب: در این سقف بار جانبی زلزله به نسبت سختی اعضاء قائم لرزهای تقسیم میشود.
- سقف انعطاف پذیر: در این سقف بار جانبی زلزله به نسبت وزن لرزهای، بین اعضای لرزه بر تقسیم میشود.
- سقف نیمه صلب : در این سقف توزیع نیروی زلزله بر اساس ترکیب دو حالت فوق است.
در صورت صلب بودن دیافراگم، میتوانیم نیروی جانبی وارد بر سازه را به باربر جانبی قائم از جمله دیوار برشی و یا بادبند انتقال دهیم؛ اما اگر دیافراگم صلب نباشد، نیروی زلزله به درستی از سقف به آنها منتقل نشده و مقاومت ساختمان در برابر زلزله مختل میشود.
توجه: قبل از شروع معرفی سقف ها بهتر است با مفهوم صلیبت آشنا شویم:
اگر سقفی صلب در نظر گرفته شود، بدین معناست که نیروی زلزله بین عناصر باربر جانبی، متناسب با سختی هر یک از المانها تقسیم میشود. اگر سقفی صلبیت کافی نداشته باشد یا به اصطلاح انعطاف پذیر باشد، نیروی زلزله متناسب با وزن لرزهای (بار مرده + درصدی از بار زنده) قاب باربر جانبی تقسیم میشود. اما اگر سقف نیمه صلب باشد (نه صلب باشد و نه انعطاف پذیر)، نیروی زلزله به دو نسبتی که در بالا اشاره شد توزیع میشود.
انواع سقف های رایج ساختمانی
سقف دال بتنی:
سقف دال بتنی در سازه‌هایی با اسکلت بتنی استفاده شده و ضخامتی بین ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر دارد. این سقف‌ها وزن زیاد و هزینه اجرایی بالایی داشته اما در مقابل لرزش‌های ناشی از زلزله، عمر طولانی دارند. همچنین از دیگر مزایای این سقف‌ها میتوان به صرفه‌جویی در مصالح و مقاومت صوتی و حرارتی بالا اشاره کرد. این نوع سقف‌ها از بتن و آرماتور تشکیل شده‌اند و در اکثر طرح‌های ساختمانی که اهمیت و متراژ بالایی دارند، به کار میروند.
جدول ۱: مزایا و معایب سقف دال بتنی
شکل ۱: سقف دال بتنی
سقف تیر دال:
در این نوع سقف از تیر استفاده میشود و به همین علت صلبیت سقف نسبت به دال تخت بیشتر بوده و بار سقف ابتدا به تیرها و سپس به ستون‌ها منتقل میشود. از مزایای این سقف میتوان به کاهش چشمگیر خیز دال به دلیل تیرهای اطراف ان اشاره کرد.
شکل ۲: سقف تیر دال
سقف تیرچه بلوک:
این سقف از رایج‌ترین انواع سقف‌ها بوده و در آن تیرچه‌ها نقش تیر فرعی را دارند. در سقف تیرچه بلوک فاصله بین تیرچه ها با بلوک‌های سفالی یا پلی استایرن پر میشود. این بلوک‌ها هیچ نقش سازه‌ای در باربری جانبی و ثقلی ندارند. سقف های تیرچه بلوک در ساختمان‌های اسکلت فلزی و بتنی و بنایی کاربرد دارند. از مزایای آنها میتوان به مقاومت بالا در برابر نیرو‌های افقی و وزن کم آنها اشاره کرد. در اجرای این سقف‌ها به پایه زیر سقفی نیاز است و سقف و اسکلت یکپارچه میباشند.
جدول ۲: مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک
از این سقف‌ها در ساختمان‌های مسکونی تا ۱۰ طبقه و همچنین کارخانه‌ها و کارگاه ها با سقف مسطح استفاده میشود. البته در مورد طراحی سقف تیرچه بلوک قبلا به صورت مفصل بحث کرده ایم.
شکل ۳: سقف تیرچه بلوک
سقف عرشه فولادی:
اجزای این سقف شامل ورق گالوانیزه ذوزنقه‌ای، فلاشینگ (ورقهای برای پوشاندن درز های سقف)، میلگرد، گلمیخ و بتن میباشد. این سقف‌ها در سال‌های اخیر بسیار رواج پیدا کرده است. مهم‌ترین مزیت سقفهای عرشه فولادی، وزن کم آنهاست. همچنین در هنگام اجرای این سقف‌ها، میتوان در تمام طبقات به صورت همزمان بتن ریزی را انجام داد تا باعث بالارفتن سرعت انجام پروژه شود. این سقف از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه‌تر از باقی سقف ها میباشد. همچنین جایگزین مناسبی برای سقفهای تیرچه بلوک بوده و ایمنی بالایی حین کار دارد.
انواع مختلفی از این نوع سقف در بازار موجود است، مانند سقفهای کامپوزیت عرشه فولادی، عرشه‌های دهانه بلند و عرشه‌های سلولی.
جدول ۳: مزایا و معایب سقف عرشه فولادی
شکل ۴: سقف عرشه فولادی
سقف تیرچه کرومیت:
این سقف، نوعی سقف تیرچه بلوک محسوب میشود که با استفاده از تیرچه‌های فلزی با جان باز اجرا می‌گردد. در سقف تیرچه کرومیت فضای بین تیرچه‌ها با پلی استایرن، بلوک سیمانی و کامپوزیت پر خواهد شد. این سقف‌ها به نسبت سقف تیرچه بلوک سبک‌تر هستند. در هنگام اجرای این سقف، در بال تحتانی از یک تسمه و در جان از یک میلگرد خم استفاده میکنیم. از این نوع سقف‌ها معمولاً در ساختمان‌های ۴ تا ۹ طبقه استفاده میشود.
جدول ۴: مزایا و معایب سقف تیرچه کرومیت
شکل ۵: سقف تیرچه کرومیت
شکل ۶: انواع بلوک
سقف وافل (دال دوطرفه):
سقفی است که با استفاده از سیستم دال قابلمه‌ای (از انواع سقف دال بتنی دوطرفه است که در هر چهار طرف خود تکیه گاه جانبی دارد و باربری آنها در دو جهت انجام میشود. برای کاهش وزن مرده سقف، در آن حفره‌هایی ایجاد شده ولی در اطراف ستون توپر ساخته میشوند و حتی گاهی در طول تیر نیز توپر هستند) ساخته میشود. به این سقف‌ها سقف قابلمه‌ای و یا سقف مشبک نیز گفته میشود که همانند دال دوطرفه است و در مقایسه با دیگر سقفهای مجوف و سقفهای عرشه فولادی، هزینه اجرایی پایین‌تری دارد در واقع می توان از این سقف ها به عنوان اقتصادی ترین سقف یاد کرد. کاربرد این سقف‌ها در سقف بیمارستان‌ها، پارکینگ‌های مسقف، فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های سرپوشیده و سوله‌های صنعتی است. از مزایای اجرایی این سقف میتوان به زمان کوتاه‌تر در اجرا به دلیل بتنریزی یکپارچه و عدم نیاز به میلگرد تقویتی بدون افزودن روان‌کننده اشاره کرد.
جدول ۵: مزایا و معایب سقف وافل
روش اجرای سقف وافل دارای پنج مرحله میباشد که به ترتیب عبارت است از:
- زیر‌سازی سقف
- چیدن قالب‌های وافل
- آرماتوربندی سقف
- بتنریزی
- قالب‌برداری
شکل ۷: سقف وافل
سقف یوبوت:
استفاده از یوبوت در جهت سبک‌سازی دال‌های سقف صورت می‌گیرد. شکل ظاهری یوبوت‌ها به‌صورت مشبک میباشد. یوبوت‌ها از عناصر سازنده سازه نمی‌باشند و استفاده از آنها تنها در جهت حذف بتن و ایجاد حفره، درون دال صورت می‌گیرد. از معایب این سقف میتوان به حساسیت بالای ان در برابر شکستگی و خوردشدگی اشاره کرد.
مراحل اجرای سقف یوبوت به صورت زیر میباشد:
- بستن قالب تخت زیرین دال
- بستن شبکه آرماتور پایین دال
- قالب‌بندی یوبوت‌ها بر اساس نقشه اجرایی
- بستن شبکه ارماتور بالای دال
- بتنریزی لایه اول
- بتنریزی لایه دوم
- باز کردن قالب کف
شکل ۸: سقف یوبوت
سقف کامپوزیت:
سقفهای مختلط به دو گروه کامپوزیت و کامپوزیت عرشه فولادی یا به اختصار عرشه فولادی دسته‌بندی میشوند. سقف های کامپوزیت در اسکلت فلزی قابل اجراست و از ترکیب بتن و فلز ساخته میشود. این سقف‌ها صلبیت بسیار مناسبی داشته و میتوانند نیروها را به خوبی منتقل کنند. از اجزای تشکیل‌دهنده سقف کامپوزیت میتوان به مواردی نظیر آرماتور حرارتی، بتن، تیر فرعی و برشگیر اشاره نمود. در این سقف‌ها از یونولیت استفاده نمیشود و برای نازک کاری آن و ایجاد سطحی یکپارچه در زیر آن، معمولاً از رابیتس استفاده میشود. برشگیرهایی که در این نوع سقف به کار میروند، به طور معمول گلمیخ یا ناودانی می باشند سقفهای کامپوزیت بهترین عملکرد را از نظر دانش مهندسی عمران دارند و معمولاً در ساختمان‌های مسکونی تا ۴ یا ۵ طبقه مورداستفاده قرار میگیرند. از آن جایی که برای اجرای این سقف‌ها به شمع‌بندی نیازی نداریم، میتوانیم چندین سقف را همزمان اجرا کنیم.
شکل ۹: سقف کامپوزیت
انواع برشگیرها:
- ورقهای مورب جوش داده شده روی بال فوقانی
- نبشی‌ها
- ناودانی‌ها
- گلمیخ
- میلگرد مارپیچ
شکل ۱۰: انواع برشگیر
سقف کوبیاکس:
این سقف‌ها به تازگی وارد صنعت ساختمان سازی در ایران شده‌اند. این نوع سقف، شباهت زیادی به دال دوطرفه (وافل) داشته اما تفاوت آنها در این است که در کوبیاکس گوی‌های توخالی سبکی را به‌صورت منظم قرار میدهند، تا هنگام بتن ریزی از پرکردن این قسمت ها جلوگیری شود. جنس این گوی‌ها از پلیاتیلن بازیافتی یا پلیپروتیین است. این سقف به علت هزینه بالا نتوانسته جایگاه مناسبی در بین انواع سقف ها پیدا کند.
جدول ۶: مزایا و معایب سقف کوبیاکس
شکل ۱۱: سقف کوبیاکس
سقف پیش تنیده:
در این نوع سقف از کابل‌هایی با مقاومت کششی بالا به جای آرماتور استفاده میشود. این کابل‌ها تحت کشش قرار میگیرند و در دو سر تیر محکم گره خورده و ثابت میشوند. این کابل‌ها تنش های ناشی از بارهای ثقلی (تنش های کششی) را خنثی میکنند، زیرا پس از رها شدن تمایل داشته به حالت اولیه باز گردنند و بتن اطراف خود را تحت فشار قرار می دهند. از این رو در زیر تار خنثی در بتن، فشار زیادی وارد میشود که در برابر تنش های کششی ایجاد شده توسط بارهای ثقلی در بتن قرار می‌گیرد. این سیستم علاوه بر سقف دال بتنی، در ساخت پل و پایدار نمودن تونل‌ها نیز مورداستفاده قرار می گیرد.
جدول ۷: مزایا و معایب سقف پیش تنیده
شکل ۱۲: سقف پیش تنیده
شکل ۱۳: سقف پیش تنیده
سقف طاق ضربی:
این سقف‌ها به دلیل عمکرد نامناسب در برابر زلزله و نیرو‌های ثقلی (لرزش در اثر راه رفتن یا عوامل دیگر) کمتر مورداستفاده قرار میگیرند. طول تیرها حدالامکان بیشتر از ۵ متر نباید باشد و فاصل هی بین تیرها بین ۷۰ تا ۱۱۰ سانتیمتر میباشد. برای بازسازی این نوع سقف ها بهتر است بر روی سقف یک لایه ۵ تا ۱۰ سانتیمتری بتنریزی شود. البته برای این کار باید حتما از یک مهندس محاسب مشاوره گرفته شود، چون ممکن است باعث اضافه وزن سقف و ریزش آن شود.
جدول ۸: مزایا و معایب سقف طاق ضربی
شکل ۱۴: سقف طاق ضربی
سقف روفیکس:
این سقف نوعی دال بتن‌آرمه مرکب بتنی به شمار می آید و از نوعی صفحه فلزی مشبک تشکیل شده است که در آن پروفیل‌های طولی به شکل موازی و در فاصله‌های معین تعبیه میشوند. این صفحه مشبک دارای هفت ناودانی و۷۰۰۰ شبکه در هر متر مربع میباشد. با استفاده از قالب مشبک روفیکس، امکان اجرا و بتنریزی همزمان کلیه طبقات وجود دارد و نیازی به شمع و جک نمی‌باشد. سقف روفیکس نسبت به سقفهای بتنی مانند سقف تیرچه بلوک وزن بسیار سبکی داشته و بار اضافی بر سازه وارد نمی‌کند. در واقع حدود ۴۰ درصد از وزن مرده ساختمان را کاهش می‌دهد، زیرا مصرف مصالح فولادی در اسکلت این نوع سقف نسبت به سایر سقف‌ها کمتر میباشد.
شکل ۱۵: سقف روفیکس
جدول ۹: مزایا و معایب سقف روفیکس
سقف سیاک:
این نوع سقف یکی از انواع تیردال و دال یکطرفه میباشد. در این روش بلوک‌های سفالی و سیمانی و پلی استایرن پرکننده بین تیرچه‌ها حذف میشوند و علاوه بر کاهش بار سازه، نشت شیرآبه‌های بتنی را از بین تیرچه‌ها کاهش می‌دهد. همچنین موجب ارتقاء سطح کیفی بتن میشود. برای اجرا کردن لوله‌های برقی و تأسیسات در بین و زیر تیرچه‌ها، باید بین نقشه سازه و تأسیسات، هماهنگی لازم ایجاد شود.
جدول ۱۰: مزایا و معایب سقف سیاک
شکل ۱۶: سقف سیاک
سقف متحرک:
سقف های متحرک از مواد مختلفی ساخته میشوند. سقفهای متحرک قابلیت باز و بسته شدن داشته و به همین دلیل در کافه‌های روباز و سایبان استخر‌ها استفاده زیادی دارند. پوشش استفاده شده در این سقف ها از پارچه و آلومینیوم تشکیل شده که با استفاده از یک موتور برقی باز و بسته میشود.
شکل ۱۷: سقف متحرک
سقف کاذب:
این نوع سقف از جمله سبک‌ترین انواع سقف ها به شمار می‌آید که پس از نصب لوله‌های تأسیساتی میتوان آن را اجرا نمود. این سقف به راحتی بین تیرچه‌ها قابل اجراست و به سقف اصلی متصل خواهد شد. سقف کاذب از پرکاربردترین و محبوب‌ترین سقف‌ها و از لحاظ قیمت مقرون به صرفه می باشد.
انواع سقفهای کاذب عبارت است از: سقف کاذب رابیتس، سقف کاذب کناف، سقف کاذب با پانل‌های پیش‌ساخته گچی، سقف کاذب گریلیوم، سقف کاذب چوبی، سقف کاذب ترکیبی، سقف کاذب آلومینیومی، سقف کاذب آکوستیک، سقف کاذب مجازی، سقف کاذب طلقی، سقف کاذب شیشه‌ای و سقف کاذب آی گلس. در میان انواع سقف کاذب، سقف کاذب کناف و رابیتس بیشتر رایج میباشد.
جدول ۱۱: مزایا و معایب سقف کاذب
شکل ۱۸: نمونه‌هایی از سقف کاذب
مقایسه انواع سقف رایج در ساختمان
در جدول زیر به مقایسه ویژگی های چند سقف رایج پرداختیم:
جدول ۱۲: مقایسه ویژگی های چند سقف رایج
انواع سقف برای دهانه‌های بزرگ
- سقفهای پیش تنیده یا پس تنیده (سیستم کابلی)
این سقف‌ها جدیدترین نوع سقف میباشد که وارد صنعت ساختمان ایران شده است. در این نوع سقف، در هنگام اجرا از کابل‌هایی استفاده میشود تا یک نیروی فشاری اولیه در ناحیه کششی دال قبل از بهره‌برداری ایجاد شود. این عمل باعث میشود تا دال پس از بهره‌برداری، در ناحیه کششی خود دچار ترک خوردگی نشود و از تمام ظرفیت باربری بتن استفاده شود. اجرای این سقف‌ها باعث میشود تا نیاز کمتری به ستون در سازه داشته باشیم.
- سقفهای دال مجوف
این نوع سقف در واقع نسخه ی بهبود یافته‌ای از سقفهای دال و تیر است. در این سقف‌ها فاصله ی تیرهای میانی حداکثر ۷۵ سانتیمتر و عرض تیرها بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر میباشد. ضخامت دال این سیستم نیز ۶ تا ۱۰ سانتیمتر است.سقفهای یوبوت و کوبیاکس از این دسته سقف‌ها میباشند.
نتیجه گیری
– برای اجرای سقف‌ها روش‌های متفاوتی وجود دارد که هر کدام بسته به شرایط سازه از قبیل کاربری، بارهای وارد بر آن و … مورداستفاده قرار می گیرند. بنابراین مهندس عمران و معمار وظیفه دارند که با مشورت یکدیگر، بهترین سقف را متناسب با شرایط ساختمان و محل احداث پروژه انتخاب نمایند.
– دیافراگم وظیفه ی تحمل بارهای ثقلی و جانبی و همچنین انتقال آن به ستون‌ها را دارند. در انتخاب نوع سقف پروژه میتوان مواردی همچون اهمیت و متراژ سازه، محدودیت‌های زمانی و مالی و… را در نظر گرفت.
– معمولاً برای تعداد طبقات کمتر از سقف تیرچه بلوک و برای طبقات بیشتر از سقف کامپوزیت یا دال بتنی استفاده میشود.
قوانین ارسال دیدگاه